معمار : FUTURE SYSTEMS
مهندس سازه : ARUP
پیمانکار اسکلت :  SEVERFIELD – REEVE STRUCTURES LTD
پیمانکار طراحی و مدیریت : SIR ROBERT MCALPINE LTD
کار فرما : THE BIRMINGHAM ALLIANCE

نمای بیرونی ساختمان سلفریجز

ساختمان سلفریجز در بیرمنگام انگلستان بزرگترین شعبه از در فروشگاه زنجیره ای است که در مرکز خرید بازسازی شده بالرینگ قرار دارد. تا به حال شرکت فروشگاه های زنجیره ای سلفریجز با فروشگاه معروفش درخیابان آکسفورد لندن شناخته می شد و تصمیم آن بر گشترش حوزه فعالیت خود به بیرون از پایتخت اهمیت زیادی برخوردار است. کنسرسیوم توسعه بالرینگ اتحادیه بیرمنگام شرایط شرکت سلفریجز را پذیرفته و شرکت های مهندسی Futuree Systems و Arup دراکتیر ۱۹۹۹ برای اجرا پروژه انتخاب شدند. چشم اندار شر کت Futuree Systems عبارت از ساختمانی بود که با محیط متنوع مکان ساخت همخوانی داشته و در عین حال تقاضای شرکت سلفریجز را در ایجاد فضایی بدون پنجره و با تمرکز به درون برآورده سازد.

نمای منحصر به فرد ساخته شده نشان دهنده بزرگی و بافت ساختمان و برجسته کننده انحنای غریب آن است. شرکت طراحی مهندسی کامل این ساختمان را فراهم آورده است : تاسیسات، نمای بیرونی، سیستم اطفای حریق، مخابرات و آکوستیک و در این راه از دانش بخش تحقیق و توسعه خود استفاده نموده است.
ارتباط پل بین فروشگاه سلفریجز و پارکینگ مجاور ، تحت قرارداد سومی و بر مبنای طراحی و ساخت توسط اتحادیه بیرمنگام تدارک گردید. علیرغم کارفرمایان و تیم های پیمان کاری متفاوت، تیم Arup طراحی مهندسی هر سه قرار داد را به عهده گرفت.
چهار طراح تجهیزات داخلی فروشگاه (برای هر طبقه یک طراح تنها پس از تکمیل سازه اسکلتی و به مناقصه گذاشتن تاسیسات ساختمانی به کار گمارده شدند. طراحی تفصیلی پل نیز پس از ساخت اسکلت سازه ای نگهدارنده آن انجام گردید. ترکیب مرحله بندی خاص پروژه با الهامات پیچیده معماری، پیچیدگی در فضایی محدود و بودجه مورد نیاز این پروژه را از ابتدا به یکی از چالش های بزرگ مهندسی و مدیریت طراحی تبدیل کرده بود.

 

 

اسکلت فولاد یا اسکلت سازه ای ساختمان سلفریج در بیرمنگام شباهت زیادی با اسکلت ساختما نهای چندطبقه معمولی دارد. لیکن دو ویژگی خاص در طراحی سازه باعث تمایز این ساختمان از سایر اسکلت های متداول شده و اولین آنها عبارت است از میل به ایجاد شکل منحنی و خمیده برای ساختمان و پشتیبانی از سیستم نمای بتنی – پاششی آن که شکلی آزاد و بدون قید دارد.
دومین ویژگی نیز تمایل به ایجاد یک فضای فروشگاهی با کمترین سازه قائم و بلندترین ارتفاع ممکن است.

برای دست یافتن به این اهداف در طراحی و ساختمان سافربج از فناوری طراحی و ساخت به کمک کامپیوتر و تولید انبوه سفارشی استفاده شده است تا امکان ساخت اقتصادی یک اسکلت نامنظم فراهم آید. نقطه شروع طراحی اسکلت از طراحی یک جانمائی مناسب برای ستون ها آغاز شد. رویکرد انتخاب شده عبارت بود از قراردادن رشته ای از ستون ها به دور محیط خارجی ساختمان با فاصله تقریبی ۱۲ متر بین هر دو ستون متوالی و یک حلقه جداگانه به دور دو اتاق داخلی که به فاصله یکسانی از یکدیگر قرار گرفته اند برای محدود ساختن فاصله بین تیرهای اصلی و کمکی به ترتیب به ۱۲ مترو ۱۶متر، تنها به چند ستون اضافی نیاز بود که از نظر اقتصادی کاملا امکان پذیر به نظر می رسید. این ستون های اضافی نیز بطور جداگانه و گروهی طوری قرارداده شده اند که با نیازهای سازه ای و معماری منطبق باشند. شکل پلان ساختمان از طبقه ای به طبقه دیگر تغییر می کند تا با انحنای مقطع آن همخوانی داشته باشد این امر نیاز به تیرهای کمکی را پدید می آورد یک سر آنها به ردیف ستون پیرامونی با فواصل مختلف در هر سطح گیر داده شده اند.

 

 

زیر لایه سازه ای نما

ایجاد شکل هندسی منحنی و خمیده در نما بدون تحمیل هزینه های بالای ساخت، یکی از پیچیده ترین چالش های طراحی را در برابر طراحان قرار داده بود. گزینه هایی مانند جرزهای فولادی ، بتن پیش ساخته، سیمان مسلح و … مورد بررسی قرار گرفتند. لیکن همگی آنها به نفع گزینه بتن پاششی کنار رفتند، که می توانست، به شکل هندسی مورد نیاز درآورده شده و بدون نیاز به یک اسکلت نگهدارنده، تا ضخامت لازم برای حفظ شکل خود و مقاومت در برابر نیرو های وارد، اجرا شود.

برای اسکلت دائمی از شبکه فلزی گسترده استفاده شد که در محل ساخت تا تامین انحنای مورد نیاز برآورده شود و توسط یک سیستم داربست قابل تنظیم که بر روی تختال های کف درون ساختمان نگهداری می شد و در مکان خود جاساری می شد. سپس چهار لابه از تقویت کننده های سازه ای به اسکلت نصب شدند و بتن از سمت بیرون تا ضخامت ۱۷۵ میلی متر پاشیده شد.

 

 

روکش نما

در نمای منحصر بفرد ساختمان از لایه های عایق استفاده شده است و بیرونی ترین لایه این نما یک پوسته رنگی پاششی است که ظاهری مانند شیشه ایجاد می کند در نهایت ساختمان با ۱۵۰۰۰ قرص آلمینیومی آنودایز و روکش شده که بر روی هر یک کنترل کیفیت دقیقی صورت گرفته است.

راهبرد های مربوط به تاسیسات ساختمانی سیستم های انتقال برق، تهویه مطبوع، کابل های داده ها، کنترل نور و سیستم مدیریت ساختمان، همگی در محل داخل فروشگاه قابل دسترسی هستند و برای رسیدن به آنها نیازی به دستیابی به کانال های پیرامونی نیست. در این شرایط می توان در صورت لزوم کنترل های مرکزی را مجددا برنامه ریزی کرد. تابش نور خورشید به درون سالن های میانی از طریق سقف، این امکان را بوجود آورد که زاویه و شکل اتاق های میانی طوری طراحی شود که نور طبیعی امکان نفوذ تا بیشترین عمق سالن های داخلی را داشته باشد.

برای قسمت های غیر فروشگاهی با استفاده از واحدهای اختصاصی انتقال هوا ، حداقل هوای تازه فراهم می شود. فن کوئل هایی که در محل نصب شده، گرمایش و سرمایش لازم را فراهم می آورند. در قسمت رستوران کارکنان، از یک سیستم گردش هوا با حجم ثابت استفاده شده است تا سرمایش دلپذیری برای این قسمت و نیز آشپز خانه اصلی فراهم کند. برای اتاق های مخابرات و امنیت از سیستم سرمایش مبادله مستقیم جداگانه ای استفاده شده است.

برای صرفه جویی در هزینه از بویلرهای مرکزی استفاده نشده است. دمای کم هوای تغذیه و استفاده از باز گردش باعث می گردد که از گرم کننده های برقی در واحدهای انتقال هوای بخش فروشگاهی کمترین استفاده به عمل آید که این امر باعث صرفه جویی هزینه ای زیادی در مقایسه با استفاده از سیستم کنترل دمای مرکزی می گردد، انتخاب سیستم های حفاظت در برابر خوردگی و آتش سوزی نیز بخش مهمی از طراحی اسکلت را به خود اختصاص داده بود و امکان در معرض گذاری سازه کف و تأسیسات به عنوان یک سقف فنی نیز در مراحل اولیه طراحی مورد بررسی قرار گرفته بود.

مطالعه ای بر روی مهندسی آتش نشانی انجام گرفت که منجر به کاهش نیاز به مقاومت سازه کف در برابر آتش سوزی از دو ساعت به ۶۰دقیقه گردید. در نتیجه امکان استفاده از یک سیستم رنگ کاری متورم در محل سایت را فراهم ساخت. نتیجه کار یک نمای درونی با ظاهری تمیز است که در چندین قسمت از ساختمان در معرض دید می باشد.